Met dit project draagt Erfgoed Gelderland bij aan het zichtbaar maken van beladen erfgoed van het slavernijverleden in Gelderland
Slavernijverleden
Het Nederlandse slavernijverleden wordt steeds duidelijker in kaart gebracht. Het gaat niet meer alleen om slavernij in de Amerika’s, zoals Suriname of Curaçao. Ook de slavernij onder de Vereenigde Oostindische Compagnie in Azië en Zuid-Afrika krijgt inmiddels aandacht. Welke sporen van slavernij zijn er eigenlijk in Nederland te vinden? De laatste jaren zijn van diverse plekken en steden die sporen onderzocht: wie waren de slavenhandelaren? Waar woonden de eigenaren van de plantages? Hoe verging het tot slaaf gemaakte Afrikanen en Aziaten die in Nederland verbleven, bijvoorbeeld omdat zij hun zogeheten meesters moesten bedienen op hun reis? Hoe zit dat in Gelderland? En hoe kijkt de huidige generatie van nazaten in Gelderland terug?
In Middelburg, Utrecht, Amsterdam, de Utrechtse Heuvelrug, Groningen, Leiden en in Haarlem kun je inmiddels een tour lopen, je kunt fietsen of varen (Amsterdam) langs plekken die herinneren aan het slavernijverleden. Al die initiatieven zijn sinds een paar jaar verenigd in het landelijke project Mapping Slavery De onderzoeken hebben met name historische sporen blootgelegd. Maar net zo belangrijk is de vraag hoe die geschiedenis van slavernij nu zichtbaar en voelbaar is.
Gelderland
Hoewel in Gelderland geen kantoren van de West- of Oostindische Compagniek of havens waren, zijn sporen van slavernij ook in Gelderland te traceren. Zo blijkt uit de archieven van een aantal Gelderse families dat zij eigenaren waren van plantages in Suriname en Guyana; er is bekend dat ook hier Afrikanen als bedienden werkten, die eerder in slavernij leefden, dat in een aantal kastelen op portretten ook Afrikaanse bedienden te zien zijn, een aantal plantages in Suriname hebben Gelderse namen, zoals Gelderland, Beekhuizen, Arnhem. In Harderwijk was het Koloniaal Wervingsdepot gevestigd dat ook aanknopingspunten biedt voor sporen van slavernijverleden in Gelderland.
Er wonen ook in Gelderland nazaten van tot slaafgemaakten of marrons (gevluchte tot slaafgemaakten) die in verband staan met de Gelderse geschiedenis van slavernij. In Gelderland zijn al wel enkele sporen van slavernij in kaart gebracht, maar het echte onderzoek moet nog beginnen en uiteindelijk willen we alle resultaten op een aansprekende manier bij een groot publiek bekend maken. Heel nadrukkelijk is in dit project een netwerk betrokken van experts met een familiegeschiedenis van leven in slavernij. Ook betrekken we de Caribische gemeenschap in de regio (5% van de bevolking in Gelderland) als doelgroep bij dit project.
Projectdoelen
Het doel van het project is het zichtbaar maken van Sporen van Slavernijverleden in Gelderland.
Hoofddoelen:
-bewustwording, erkenning en betrokkenheid van erfgoedinstellingen en hun publiek bij slavernijverleden in Gelderland en bij de gevolgen van dat verleden voor het heden
-gesprek en ontmoeting over slavernijverleden in Gelderland
-echte en persoonlijke verhalen verzamelen door de betrokkenheid van nazaten van tot slaafgemaakten en aan de hand van originele objecten
-lokale zichtbaarheid en interesse vergroten in het slavernijverleden
-lokale sporen van slavernijverleden op een aansprekende manier bij een groot publiek bekend maken
-Gelderse geschiedschrijving beïnvloeden, daarin slavernij blijvend zichtbaar maken
Subdoelen:
-Vormen van een netwerk rondom slavernijverleden in Gelderland
– Aanvullen Mapping Slavery database en andere online platforms in Gelderland
-Herbeschrijven Gelderse slavernij collectie-items, opnieuw formuleren van onderschriften en teksten
-content ontwikkelen door het doen van onderzoek in Gelderland voor programma’s voor Basisonderwijs Onderwijs en Voortgezet Onderwijs.
Deze doelen worden bereikt door het doen van uitvoerig onderzoek in collecties en archieven, het interviewen van nazaten en het organiseren van workshop geneaologie, organiseren van bijeenkomsten voor erfgoedinstellingen met als doel het uitwisselen van kennis. Op basis van het onderzoek en de interviews worden een (online) “Sporenboek” , een sporen route en een dans theatervoorstelling gemaakt.
Samenwerkingspartners
Naast Erfgoed Gelderland en Mapping Slavery werken er meer partners in dit project samen. Aan de Radboud Universiteit Nijmegen gaat historicus Remco Ensel met studenten in een werkcollege aan de slag met het onderzoek. Geïnteresseerden zijn welkom om aan te schuiven en actief mee te doen. Daarnaast is educatiemedewerker Marieke Pompe van het Afrikamuseum betrokken, evenals Dineke Stam (IMHP) en Ineke Mok (Cultuursporen) die beiden ervaring hebben met onderzoek naar slavernijsporen in onder andere Haarlem. Dineke Stam deed eveneens onderzoek in Amsterdam en New York. Ineke Mok deed onderzoek in Gelderland toen zij het leven van Quaco wilde reconstrueren, die ook op kasteel Rosendael diende (zie Quaco-stripverhaal.nl).
Erfgoed Gelderland heeft een faciliterende rol en en zorgt voor het betrekken van coöperatieleden bij het project. Binnen het netwerk CollectieGelderland is veel belangstelling voor Slavernijverleden in Gelderland en bij meerdere instellingen is er behoefte aan het opdoen van kennis en het uitwisselen van ervaringen.
Het projectplan wordt op dit moment ontwikkeld en er worden aanvragen bij fondsen gedaan. Wilt u ook een bijdrage leveren? Neem dan contact op met Else Gootjes.
Lees hier onze berichten over Sporen van slavernijverleden in Gelderland
