Verhaal van Gelderland
De geschiedenis van Gelderland is terug te vinden in duizenden collectiestukken, verhalen en musea. Het project Verhaal van Gelderland biedt context aan al deze onderdelen en verbindt ze met elkaar.
Samen vertellen we het Verhaal van Gelderland
De geschiedenis van Gelderland is terug te vinden in duizenden collectiestukken, verhalen en musea. Het project Verhaal van Gelderland biedt context aan al deze onderdelen en verbindt ze met elkaar. Musea, historische verenigingen, archieven en andere erfgoedorganisaties vertellen zo samen het Verhaal van Gelderland.
Verhaal van Gelderland wordt mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland.
Hoe vertellen we het Verhaal van Gelderland?
Het Verhaal van Gelderland is op veel verschillende manieren te ontdekken. Hier vind je een overzicht van de projecten waarmee we het Verhaal van Gelderland zichtbaar willen maken, online en op locatie.
Boeken
De centrale bron achter het veelomvattende project Verhaal van Gelderland is de vierdelige boekpublicatie: Verhaal van Gelderland (2022). De boekenserie biedt een overzicht van de geschiedenis van Gelderland. Aan Verhaal van Gelderland werkten ruim dertig auteurs en redactieleden mee met als hoofdredacteur prof. dr. Dolly Verhoeven. Het boek is tot stand gekomen met behulp van verschillende Gelderse erfgoedorganisaties die in 2019 een convenant ondertekenden.
Matrix
Erfgoed Gelderland inventariseert waar de opengestelde Gelderse erfgoedorganisaties zich bevinden in het Verhaal van Gelderland. Dit doen we aan de hand van een matrix, verdeeld in 7 tijdvakken en 7 thema’s. Dit leverde 49 knooppunten op. De vaste collectie van een erfgoedorganisatie past bij één of meerdere knooppunten. Samen met de opengestelde leden is gekeken waar de musea zich thuis voelen in de matrix. Lees meer onderstaand op deze pagina.
Website
Op de website verhaalvangelderland.nl brengen we Gelderse collectiestukken, verhalen en musea bij elkaar. Verdeeld over 7 tijdperken en 7 thema’s vertellen we 49 verhalen die een overzicht geven van de Gelderse geschiedenis, van prehistorie tot nu. Vanuit de website verwijzen we via een interactieve kaart door naar de musea waar je het verhaal van Gelderland kunt beleven. Lees meer onderaan op deze pagina.
Podcast
Voor geïnteresseerden die de provinciegeschiedenis liever tot zich nemen op de fiets of tijdens het koken is er de Verhaal van Gelderland Podcast. In deze podcast springt presentator René Arendsen met de luisteraars door de geschiedenis van Gelderland. In elke aflevering bezoekt hij een museum, spreekt hij met een expert en behandelt hij een thema en tijdvak.
Fotografie
We zijn in 2023 gestart met een groot fotografieproject waarbij twee fotografen de opengestelde erfgoedorganisaties langsgaan. Er zijn al honderden mooie foto’s uitgekomen die het Gelders erfgoedveld in beeld brengen. De beeldbank wordt gebruikt om de Gelderse erfgoedorganisaties te promoten en voor campagnes van Verhaal van Gelderland.
Vouwkaarten
De Verhaal van Gelderland vouwkaarten helpen bezoekers op weg door de geschiedenis van Gelderland. Deze vouwkaarten zijn te vinden op tientallen locaties in de provincie. Op de ene zijde wordt de Gelderse geschiedenis toegelicht met betrekking tot een bepaald thema en tijdvak. Op de andere zijde vind je een kaart met musea die daar meer over vertellen. Lees meer onderstaand op deze pagina.
Audiotours
Met de dienstverlening Erfgoedtour kunnen erfgoedorganisaties eenvoudig mediatours aanbieden aan een breed publiek. Deze tours kunnen ook aansluiten bij het Verhaal van Gelderland. Er zijn inmiddels al enkele Verhaal van Gelderland tours van de erfgoedorganisaties afgerond en nog een paar in ontwikkeling. Een lijst met audiotours volgt op een later moment op de website verhaalvangelderland.nl.
Onderzoek
Als coöperatie leunt Erfgoed Gelderland op de input uit het erfgoedveld, ook op het gebied van het Verhaal van Gelderland. Zo inventariseerden we in 2023 bij een groep leden op welke manieren we het Verhaal van Gelderland zichtbaar zouden kunnen maken op de locaties. En in 2024 werd een onderzoek uitgevoerd onder enkele leden naar de ‘De kansen en uitdagingen in het Verhaal van Gelderland’. We nemen de reacties en wensen uit het veld mee bij de verdere invulling van het project.
Cursus
In de Verhaal van Gelderland Cursus duik je in vier avonden nog dieper in het Verhaal van Gelderland, van de prehistorie tot de twintigste eeuw. In 2023 en 2024 vond de cursus vier keer plaats in verschillende steden in de provincie. De cursus wordt verzorgd door historicus en programmamaker bij Omroep Gelderland René Arendsen.
Website Verhaal van Gelderland
In de zomer van 2023 lanceerde Erfgoed Gelderland het platform: www.verhaalvangelderland.nl. Op deze website maken we de verbindingen tussen de erfgoedorganisaties onderling zichtbaar. Hier vertellen we het Verhaal van Gelderland aan de hand van 49 verhalen. Elk verhaal is een combinatie van één thema en één tijdperk. In totaal behandelt de website zeven thema’s en zeven tijdvakken. Bij vrijwel elk verhaal is een bijpassend museum te vinden, vaak zelfs meerdere. Daarnaast wordt er een selectie van collectievoorwerpen uit CollectieGelderland en bijpassende verhalen van mijnGelderland getoond. Alle 49 verhalen kennen de vierdelige provinciegeschiedenis Verhaal van Gelderland als bron.
Verhaal van Gelderland-matrix
Om invulling te geven aan het platform verhaalvangelderland.nl, inventariseerde Erfgoed Gelderland eerst waar de opengestelde Gelderse erfgoedorganisaties zich bevinden in dit grote Verhaal van Gelderland. Voor deze inventarisatie ontwikkelden we de Verhaal van Gelderland-matrix: een raster met 7 tijdsperiodes en 7 thema’s. Dit leverde zodoende 49 knooppunten op. De thema’s komen overeen met Hoofdlijnen van de Canon van Nederland. De vaste collectie van een erfgoedorganisatie past bij één of meerdere thema’s en tijdvakken en kan zo gekoppeld worden aan één of meerdere knooppunten. Samen met de opengestelde leden van Erfgoed Gelderland is gekeken waar de musea zich thuis voelen in de matrix. De matrix lokaliseert op die manier ook in één oogopslag overkoepelende verbanden en potentiële samenwerkingen.
Benieuwd hoe jouw erfgoedlocatie is ingedeeld in de matrix? Neem via onderstaande button een kijkje. Zie je jezelf niet terug (op een bepaalde plek) in de matrix, maar denk je wel dat het passend is om aan te sluiten? Dan kun je contact opnemen met projectleider Ben Bregman.
Het Verhaal van Gelderland op locatie
Samen met de musea is nagedacht over hoe het Verhaal van Gelderland zichtbaar kan zijn op de erfgoedlocaties. In 2024 werden er in dat kader diverse vouwkaarten ontwikkeld die het overkoepelende verhaal van een thema en tijdperk beschrijven, of inzoomen op de geschiedenis van een regio. De ene zijde van de vouwkaart vertelt iets over de Gelderse geschiedenis. De andere zijde toont een kaart met locaties. Deze vouwkaarten zijn nu in de publiekstentoonstellingen van diverse bijpassende erfgoedlocaties te vinden. Ze kunnen gratis door bezoekers worden meegenomen. Op deze manier verwijzen de musea over de hele provincie naar elkaar door.
De kaarten worden gepresenteerd op Verhaal van Gelderland houders, ontworpen door Kunstconstructie. Deze houders, in de vorm van bakstenen, zijn een knipoog naar de geschiedenis van de Gelderse baksteenindustrie. De Verhaal van Gelderland vouwkaarten en houders vind je nu op tientallen plekken door heel Gelderland.
Heb je aanvullende ideeën om het Verhaal van Gelderland op locatie zichtbaar te maken? Of een verzoek voor een vouwkaart van een bepaald knooppunt? Neem dan gerust contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken. Dat kan het beste met Ianthe van Beuningen en Monique van der Wielen (communicatie@erfgoedgelderland.nl).
Er zijn op dit moment vier vouwkaarten verspreid over de locaties. Hieronder vind je een overzicht van de verschenen vouwkaarten. Er zijn meer vouwkaarten in ontwikkeling.
Land en water in de twintigste eeuw
In de twintigste eeuw onderging het Gelderse landschap ingrijpende veranderingen. De laatste woeste, ongerepte
gronden maakten plaats voor grasland, akkerland, aangeplant bos en woonwijken. Hoe ging men in Gelderland om met het stijgende waterpeil in de rivieren als gevolg van de klimaatverandering? Wat waren de gevolgen van de industrialisatie van de landbouw voor het landschap? Ontdek waar in de provincie je deze geschiedenis in Gelderland kan beleven.
Politiek en samenleving in het graafschap en hertogdom
In drie eeuwen tijd breidden de Gelderse graven hun territorium steeds verder uit. In combinatie met het graafschap Zutphen groeide het graafschap Gelre tot een belangrijke economische en politieke speler, ook op internationaal gebied. Het was een tijd van machtige steden en ridders, belangrijke handelsroutes en de ontwikkeling van nieuwe kunstuitingen. Ontdek waar in de provincie je deze geschiedenis in Gelderland kan beleven.
De Gelderse Vallei door de eeuwen heen
Het geschiedenis van de Gelderse Vallei (regio Foodvalley) is grotendeels bepaald door de beperkingen en mogelijkheden van het landschap. In de tientallen musea in de regio ontdek je de geschiedenis van de prehistorische grafheuvels, de bloeiende tabaksteeltindustrie, Jan van Schaffelaar en de Tweede Wereldoorlog.
Regio Rivierenland door de eeuwen heen
Het Rivierenland heeft haar naam natuurlijk niet voor niets. Dit veelzijdige gebied vol dijken, uiterwaarden, fruitboomgaarden
en landbouwgronden, wordt doorkruist door drukbevaren rivieren zoals de Maas, Waal, Nederrijn, Lek en Linge. Deze rivieren zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de regio. Ontdek het verhaal van het Rivierenland in een van de forten, musea en andere erfgoedorganisaties.
Een terugblik
Tot slot kijken we ook terug op enkele projecten die inmiddels zijn afgerond.
- Het Verhaal van Gelderland Festival 2023. Op 26 en 27 augustus was kasteel Cannenburch het decor voor een bonte verzameling historische figuren, artiesten en kunstenaars. Voor een publiek van meer dan 5000 bezoekers zetten zij de geschiedenis van Gelderland op levendige wijze in de schijnwerpers. Het Verhaal van Gelderland Festival 2023 had als thema Land & Water. Lees hier de terugblik.
- Samenwerkingen met boekpublicaties. Ook hebben we vanuit Verhaal van Gelderland twee publicaties over de Gelderse geschiedenis mede-gefinancierd. Het betreft: het boek van hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven: Typisch Gelders? en de herdruk van het stripboek Het Verloren Hertogdom van de Ridders van Gelre.
- De Schatkamers van Gelderland VR Game. In 2021 ontwikkelde Erfgoed Gelderland de Schatkamers van Gelderland VR Game samen met het innovatief mediaproductiehuis Het Nieuwe Kader. Spelenderwijs ontdekken de spelers het verhaal van Gelderland en springen door zeven tijdvakken, van de prehistorie tot de twintigste eeuw. De VR game werd gespeeld in een fysieke installatie – met een VR booth. De VR Game reisde tussen 2021 en 2025 langs tientallen erfgoedorganisaties in de provincie Gelderland. Lees meer over schatkamers.
Meer weten?
