Verdrag van Faro

De waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving

In 2005 kwam de raad van Europa in Faro (Portugal) bij elkaar om te praten over de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving. In januari ondertekenende ook Nederland dit verdrag. De officiële titel van het verdrag luidt: ‘Kaderverdrag van de Raad van Europa inzake de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving’. Elke Europese lidstaat die het verdrag ondertekent, erkent dat deelname aan en toegang tot erfgoed een mensenrecht is. Iedereen moet dus mee kunnen doen met het bepalen, bewaren en doorgeven van erfgoed. Erfgoedparticipatie, erfgoedgemeenschappen en erfgoed als middel zijn daarbij belangrijke begrippen. Demissionair minister Van Engelshoven schreef op 11 februari 2021 in een brief aan de Tweede Kamer: “Ik constateer dat het Verdrag van Faro aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen en bij een vernieuwende beweging in het erfgoedveld. Ik ondersteun deze uitvoeringsrichting van het Verdrag en de toekomstige ondertekening en invoering ervan. Het formele besluit daartoe is aan het nieuwe kabinet.” Download hier de originele verdragstekst: Kaderverdrag van de Raad van Europa inzake de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving.

Wat is erfgoedparticipatie?

Erfgoedparticipatie is een breed begrip en kan op verschillende manieren worden uitgelegd. Bij Erfgoed Gelderland gebruiken we deze definitie:

• Wat is het: Gezamenlijk vormgeven van erfgoed(beleid) door zowel burgers als overheid
• Hoe doen we dat: Een voortdurend, open proces met ruimte voor verschillende perspectieven op erfgoed
• Waarom doen we dat: Degenen om wie het gaat, voelen eigenaarschap over hun erfgoed en leefomgeving

Deze definitie is niet in beton gegoten. Net zoals bij een participatief proces kan de definitie worden bijgesteld.

Samenwerkingen en projecten

Erfgoed Gelderland werkte ter voorbereiding op het verdrag o.a. samen met verschillende erfgoedorganisaties, Overleg Provinciale Erfgoedhuizen Nederland (OPEN) en de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). De RCE stelde samen met het erfgoedveld en andere betrokkenen een uitvoeringsagenda op. In opdracht van de RCE biedt Erfgoed Gelderland samen met Erfgoed Brabant en Erfgoedhuis Zuid-Holland erfgoedparticipatie-coaching aan. De coaching is bedoeld voor vrijwilligers en (vrijwilligers)organisaties die meer mensen willen bereiken en betrekken. Dat kunnen bezoekers zijn, maar ook extra vrijwilligers, wijkbewoners, specifieke doelgroepen of scholen. Op provinciaal niveau werkt Erfgoed Gelderland samen met haar leden aan projecten die het gedachtegoed van het verdrag uitdragen, zoals Erfgoed Gezocht en verschillende oral history projecten. Lees meer over erfgoedparticipatie en over de projecten die we rondom dit thema ondersteunen of coördineren op de projectpagina ‘Erfgoedparticipatie’.

Faro en het Romeinennetwerk

Ook het Romeinennetwerk heeft veel te maken met het Verdrag van Faro. Als vertegenwoordigers van Romeinennetwerk Gelderland zijn RomeinenNU en Erfgoed Gelderland in 2020 een verkennend onderzoek gestart naar het Verdrag van Faro. Het doel van de verkenning is om te komen tot een plan van aanpak om de Faro-werkwijze (verder) te stimuleren bij de erfgoedgemeenschappen en organisaties binnen Romeinennetwerk Gelderland. De uitwerking van deze verkenning kun je hier lezen: ‘Vele wegen leiden naar Faro. Vind elkaar in Romeins erfgoed.’

Verschillende leden van het Romeinennetwerk brengen allemaal op hun eigen manier het Verdrag van Faro naar de praktijk. Benieuwd naar voorbeelden? We zetten hier enkele voorbeelden van erfgoedparticipatie in het Romeinse erfgoedveld op een rij.

Onderzoek en meer informatie

Erfgoed Gelderland doet onderzoek naar wat de verschillende onderdelen uit het verdrag voor een betekenis en implicaties hebben voor haar leden en de erfgoedsector in het algemeen. Tijdens erfgoedparticipatielabs van de RCE en de Erfgoed Academie droeg Erfgoed Gelderland bij aan de ontwikkeling van tools die kunnen helpen bij het concretiseren van het verdrag. Bekijk hier de tools:

• Uitvoeringsagenda. Onderweg naar Faro
• Stappenplan. Hoe start je een participatief project? | Van Erfgoed centraal naar mens centraal
• Poster met reflecties uit het veld over participatie en inclusie | Erfgoed van, voor en door iedereen: een ontdekkingstocht in de praktijk
• Schatkaarten. Inzichten voor erfgoedparticipatie.
• Praktische bouwplaat: Hoe kun je participatief waarderen? Je kunt via deze link de lege bouwplaat downloaden om zelf in te vullen. Je kunt via deze link de bouwplaat met vragen downloaden..
• Model mate zeggenschap
• Verkenning Participatief waarderen
• Essay Gezamenlijk erfgoed en het persoonlijke verhaal, geschreven door Lian van der Zon.

Een vraag?

Wil jij ook meer mensen betrekken bij jouw erfgoed en het draagvlak vergroten (oftewel erfgoedparticipatie verhogen)? Neem dan ook eens een kijkje op onze projectpagina: ‘Erfgoedparticipatie‘ of neem contact met ons op.