De Gelderse Bloem

De Gelderse Bloem

In alle tijden hebben mensen vorm gegeven aan hun fysieke en sociale omgeving. Hoe zij dat in het verleden deden, kan ons inspiratie bieden voor het oplossen van brandende kwesties van vandaag. Denk hierbij aan landschapstransitie, energie, stikstof, migratie, waterbeheer, leefbaarheid of burgerparticipatie. De Gelderse Bloem wil ervaringen van eerdere generaties benutten door vergelijkbare problemen uit het verleden uit te diepen en patronen daarin te duiden. De Gelderse Bloem versterkt daar­mee tevens de ‘sense of place’ oftewel de historisch gegroeide betrokkenheid bij de eigen omgeving – in dit geval Gelderland.

Hoe gaan we te werk?

De naam Gelderse Bloem verwijst naar de vijfbladige mispel, die al eeuwenlang symbool staat voor Gelderland. Ieder blad vertegenwoordigt een aspect van onze werkwijze:

• Begrijpen draait om het interpreteren van historische kennis en het uitdragen daarvan in verhalen
• Betrekken gaat over het samen met anderen verzamelen en toegankelijk maken van kennis
• Beleven wil zeggen dat we via concrete ervaringen de betrokkenheid bij ons gedeelde verleden versterken
• Benutten betekent dat we kennis bruikbaar maken voor o.a. beleidsmakers, de toeristische sector of het onderwijs
• Bewaren wil zeggen dat we inzichten vastleggen om deze mee te kunnen nemen in toekomstig beleid

De Gelderse Bloem opereert op het snijvlak van kennisvergaring en voorlichting. Het programma is bedoeld voor regionale beleidsmakers en voor de Gelderse gemeenschap. Onze opdracht is om de komende jaren de samenwerking tussen erfgoedinstellingen, onderwijs, onderzoek en toerisme te intensiveren en het maatschappelijke debat over de verbinding tussen verleden en toekomst op gang te houden. Het eerste thema dat we aanpakken is landschapstransitie. Andere thema’s zullen volgen.

Wat doen we?

De Gelderse Bloem maakt in 2022 kwartier. Dat betekent dat we inventariseren welke interessante projecten en onderzoek er in onze provincie lopen of uitgevoerd zijn en met welke partners we in 2023 samen voor gaan zorgen dat:

• … op symposia, in panels en in historische cafés kennis wordt gedeeld en wordt gedebatteerd;
• … musea, theaters en kunstenaars historische thema’s verbeelden die het publiek raken;
• … jong en oud door educatie, virtual reality, toerisme en verhalen kennis aangereikt krijgen;
• … door oral history en archiefonderzoek onze kennis wordt verrijkt;
• … via de pers, vakbladen en (sociale) media informatie breed wordt uitgedragen.

Wat heeft de Gelderse Bloem tot op heden opgeleverd?

Netwerk in Gelderland

In de maanden dat de Gelderse Bloem inmiddels actief is, zijn er verschillende resultaten geboekt. Zo is er een netwerk ontstaan van samenwerkende partners en betrokken organisaties. Dit netwerk – dat zich bovendien voortdurend verder ontwikkelt – vormt de basis van de Gelderse Bloem en toont het brede draagvlak binnen de provincie.

Gelderse Landdag & Podcastserie

De Gelderse Landdag van 16 november 2022 stond met het thema ‘De grond onder onze voeten’ in het teken van het veranderende Gelderse landschap. De Gelderse Bloem had een belangrijk aandeel in de invulling van het programma op de Landdag. In het programma werd het verleden specifiek verbonden met de actualiteit en de toekomst. Dit kwam met name naar voren in de plenaire lezing door prof. Matthijs Schouten getiteld ‘Levend landschap’ over landschapstransities in het heden en verleden en onze gezamenlijke rol om de toekomst van het landschap vorm te geven.

Daarnaast werd het thema landschapstransitie vanuit drie thema’s onderzocht in rondetafelgesprekken waarin verschillende experts en stakeholders met elkaar van gedachten wisselden. Uit deze gesprekken zijn drie podcasts voortgevloeid. U kunt de afleveringen van de podcast via onderstaande linkjes beluisteren. De onderwerpen:

• Landschapstransities op de Veluwe
• Ruilverkaveling in Achterhoek en Rivierengebied
• Landschapstransities op kastelen en domeinen

Symposium ‘Landschapstransities en governance in Gelderland: verleden-heden-toekomst’.

We gingen dieper in op het thema ‘Landschapstransitie en governance’ tijdens het symposium op 3 februari 2023. Zes experts met uiteenlopende achtergronden benaderden dit thema vanuit hun eigen expertise en praktijk. Het symposium werd uitermate goed bezocht en de lezingen werden positief ontvangen. Lees hier de terugblik op het symposium. Een overzicht van de lezingen en sprekers vindt u hier op onze website.

Interactieve tool van de HAN

Daarnaast hebben studenten ‘Communication & Multimedia Design’ van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen een speelse tool ontwikkeld om leerlingen te tonen dat landschapstransities van alle tijden zijn en om hen te laten nadenken over de toekomst. Lees hier meer over het project van de HAN. In onderstaande video presenteren de studenten het prototype: de Gelderse Fotomatch.

Lopende projecten

Op dit moment wordt er door de Christelijke Hogeschool Ede met twee basisscholen gewerkt aan een lesmodule over hoe de directe omgeving van de leerlingen veranderde door de tijd heen, en hoe deze omgeving verder zal veranderen in de toekomst. Met lokale erfgoedinstellingen worden meerdere Gelderse Bloem Cafés voorbereid waarin burgers, erfgoedprofessionals en bestuurders samen op het thema ingaan vanuit een lokaal/regionaal perspectief. Ook bij het Erfgoedfestival in de zomer van 2023 zullen de Gelderse Bloem thema’s landschap en water centraal staan.

Specials op mijnGelderland

Wilt u dieper in Gelderse landschapstransities uit het verleden duiken? Via onderstaande linkjes vind u speciaal voor de Gelderse Bloem geselecteerde verhalen op mijnGelderland.nl

• ‘Ruilverkaveling omgeving Beltrum. Hervorming van landschap omstreeks 1950‘
• ‘We blijven ruilverkavelen. De herinrichting van het buitengebied in Beuningen en Wijchen, Druten en West Maas en Waal, 1960-2017‘
• ‘Komgronden en ruilverkaveling. Nieuwe welvaart in de Betuwe, 1950‘
• ‘Revolutionaire streekverbetering in het Rivierengebied na de oorlog. Wederopbouw, ruilverkaveling en aandacht voor welzijn en opleiding‘
• ‘Ruilverkaveling. Transformatie van het landschap in het rivierengebied, 1941-1971‘
• ‘Een nieuw land: ruilverkaveling Maas en Waal West. Allesomvattend ingrijpen in het boerenbestaan, 1954 – 1960‘
• ‘De laatste ruilverkaveling. Maas en Waal-West in de herhaling, een lang en taai proces, 1978 – 2017‘
• ‘Afgestemde ruilverkaveling in 1958‘

Over de organisatie

De Gelderse Bloem wil beleidsmakers inspireren, het publiek informeren en erfgoedinstellingen mobiliseren. Wilt u meedoen of hebt u suggesties, neem dan contact op met kwartiermakers:

• Hanno Brand, h.brand@erfgoedgelderland.nl
• Eva Kaptijn, e.kaptijn@erfgoedgelderland.nl

De Gelderse Bloem is een initiatief van bijzonder hoogleraar Dolly Verhoeven (Radboud Universiteit) en Marc Wingens (Erfgoed Gelderland).

De Gelderse Bloem wordt mede ondersteund door Gelders Genootschap, Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen, Geldersch Landschap en Kasteelen en Omroep Gelderland. Deze eerste fase wordt gefinancierd vanuit de provinciale portefeuille “Landbouw, landschap, erfgoed”.