Voor het eerst is de Gelderse geschiedenis beschreven in een compleet overzichtswerk: op 10 november 2022 verscheen het Verhaal van Gelderland. De nieuwe vierdelige boekenreeks werd gepresenteerd in het Huis der Provincie. Dolly Verhoeven, hoogleraar Gelderse Geschiedenis en hoofdredacteur, reikte het eerste exemplaar uit aan commissaris van de Koning John Berends. De vier boeken zijn elk rijkelijk voorzien van illustraties en kaarten. Ruim dertig auteurs en redactieleden werkten de afgelopen drie jaar aan het Verhaal van Gelderland, waarbij zij werden ondersteund door het Gelderse erfgoedveld.

Om historisch geïnteresseerden te betrekken bij de publicatie, organiseerden Gelderse historische verenigingen samen met Erfgoed Gelderland de Verhaal van Gelderland Geschiedeniscafés. Aan het einde van 2022 hebben we al drie succesvolle en drukbezochte geschiedeniscafés achter de rug waarbij we met de historische liefhebbers in het lokale verhaal van Gelderland doken.

In onderstaande video geeft Dolly Verhoeven een eerste blik in het omvangrijke werk Verhaal van Gelderland.

In de periode 2020-2022 zijn er veel Gelderse sporen van het slavernijverleden aan het licht gekomen. Deze sporen verschenen onder meer op mijngelderland.nl en het landelijke platform www.mappingslavery.nl. Naast de periodieke online publicatie van het ‘Spoor van de maand’, organiseerde Erfgoed Gelderland in 2022 een bustoer. In het voorjaar reed een volle bus met 50 deelnemers langs drie locaties van Geldersch Landschap & Kasteelen waar sporen van het slavernijverleden te vinden zijn.

In 2022 liep het project Sporen van Slavernijverleden ten einde. Als kroon op dit initiatief zijn de resultaten van het onderzoek gebundeld in een online publicatie, getiteld: Sporen van slavernijverleden in Gelderland. “Met deze publicatie maken we de sporen van slavernijverleden in Gelderland zichtbaar en doorzoekbaar”, vertelt projectleider Else Gootjes.

In onderstaande video vertelt Else Gootjes over haar zoektocht in het Gelders Archief naar Anna van Vossenburg, een meisje dat in slavernij was geboren op een Surinaamse plantage.

In 2022 zijn we weer volop met vrijwilligers op zoek gegaan naar verborgen grafheuvels. Waar vrijwilligers eerst online speurden op hoogtekaarten, trokken we in 2022 met kleine groepen het veld in om archeologisch booronderzoek uit te voeren. Met de hulp van in totaal 6.500 vrijwilligers zijn er ongeveer 1000 onbekende grafheuvels, celtic fields en houtkoolmeilers ontdekt op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. De Erfgoed Gezocht methode heeft veel potentie voor andere grootschalige citizen science projecten. Als kers op de taart ontving het Erfgoed Gezocht project in september 2022 de internationale European Heritage/Europa Nostra Award.

Erfgoed Gelderland zet zich op verschillende manieren in voor het behoud van persoonlijke geschiedenissen en verhalen via oral history. Vanuit deze gedeelde belangstelling is Erfgoed Gelderland in 2022 dan ook als partner aangesloten bij het Nationaal Knooppunt Oral History “Sprekende Geschiedenis”.

In het najaar van 2022 organiseerden we opnieuw een symposium over oral history, dit keer in relatie tot (erfgoed)educatie. Aan de hand van initiatieven en projecten uit het erfgoedveld bespraken we tijdens het symposium de mogelijkheden van oral history in de klas én in bezoeklessen voor musea. Eén van zulke projecten betreft de nieuwe mbo-leerlijn Burgerschap en Vrijheid. Voor dit project zijn vijf nieuwe educatieve filmpjes ontwikkeld waarbij de kijker alle stappen doorloopt voor het opzetten en uitvoeren van een eigen oral history interview.

Bekijk hier de eerste aflevering van de reeks leerzame oral history video’s. Ook benieuwd naar de andere afleveringen? Kijk dan op ons YouTubekanaal via deze link.

Ook voor 2022 kunnen we weer terugkijken op een reeks geslaagde cursussen en trainingen. Samen met vrijwilligers en professionals uit het erfgoedveld behandelden we onderwerpen als oral history, vrijwilligersmanagement en registratiesystemen. We vinden het belangrijk dat de deelnemers nieuw verworven kennis kunnen toepassen in de dagelijkse praktijk van hun organisatie. Zo hebben we dit jaar opnieuw tweemaal de praktische cursus ‘Beheer en Behoud’ mogen geven, waarin we alle stappen rondom collectiebeheer – van conserveren tot transporteren – behandelen. Daarnaast boden we deze winter een viertal cursussen aan gericht op het versterken van de eigen vrijwilligersorganisatie.

In totaal waren 257 deelnemers bij de trainingen aanwezig. Naast (online) workshops, lezingen en symposia, heeft Erfgoed Gelderland samen met de andere erfgoedhuizen gewerkt aan het verder ontwikkelen van het landelijke e-learningsplatform Leer je Erfgoed. Dit platform is er voor alle medewerkers en vrijwilligers die zich inzetten voor erfgoed.

In 2022 gaven we opnieuw de cursus: ‘Omgaan met gastvrijheid’. In onderstaande video vertellen Cecile en Hans van het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis over hun ervaringen tijdens de cursus.

Het jaar 2022 stond grotendeels in het teken van Verhaal van Gelderland. Niet alleen werd het boek gepresenteerd op 10 november, maar we maakten ook een start om dit verhaal over de hele provincie te gaan vertellen. De publiekstoegankelijke leden van Erfgoed Gelderland vonden een plek in de Verhaal van Gelderland Matrix. Met zeven tijdvakken en zeven thema’s creëerden we een structuur die als basis zal dienen voor het gehele project. Er werden plannen gemaakt voor een online Verhaal van Gelderland platform. Dit platform zal in 2023 gelanceerd worden.

Een campagne in de zomer voor de Gelderse musea en publiekstoegankelijke erfgoedorganisaties was online zichtbaar en in bushokjes door de hele provincie. Daarmee bereikten we in totaal meer dan 6 miljoen mensen. Daarnaast werd het een historische zomer met de Verhaal van Gelderland Zomertoer en het festival. Dit tweedaagse festival in het park van kasteel Cannenburch trok maar liefst 3000 bezoekers die aan de hand van re-enactment en optredens meer leerden over de Gelderse historie.

Het publieksplatform van Erfgoed Gelderland, mijnGelderland.nl, vertelt de geschiedenis van Gelderland in canons, routes, specials en losse verhalen. Meer dan 485.000 mensen wisten de weg naar verhalenwebsite mijnGelderland.nl het afgelopen jaar te vinden. Daarmee blijft het aantal gebruikers stijgen. Samen hebben zij meer dan een miljoen pagina’s bezocht. Dankzij de inzet van vrijwilligers steeg het aantal verhalen op mijnGelderland naar 3969 verhalen over de Gelderse geschiedenis om online in te ‘verdwalen’.

Voorwerpen zijn een belangrijke basis voor het Verhaal van Gelderland. Samen met het netwerk CollectieGelderland werken we aan het digitaal goed bewaren van de Gelderse collecties en zorgen we ervoor dat de collecties op collectiegelderland.nl digitaal zichtbaar zijn en in samenhang getoond worden. In 2022 ontving de website ongeveer 97.000 bezoekers en ruim 125.000 objecten werden in dit jaar aan de website toegevoegd. In de landelijke samenwerking via het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) werden kennis en ervaringen uitgewisseld. We organiseerden diverse bijeenkomsten en trainingen. Daarnaast is er in 2022 ingezet op het uniform maken van gebruikte termen, waardoor gerelateerde objecten beter aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Daar wordt in 2023 aan verder gewerkt.

De derde editie van de Gelderse Landdag stond op 16 november 2022 volledig in het teken van de grond onder onze voeten. In theater de Junushoff werd op deze ontmoetingsdag plenair en in verschillende deelsessies kennis uitgewisseld over een breed aanbod van historische onderwerpen: van landschapstransities op de Veluwe tot Gelders demografisch onderzoek en schuldig landschap. De landdag telde 150 bezoekers uit het erfgoedveld. Het was een inspirerende middag waar we elkaar weer in groten getale konden ontmoeten en onze kennis, enthousiasme en ideeën konden delen.

In het kader van de programmalijn Erfgoedparticipatie, ondersteunen we met het project Erfgoedvrijwilliger erfgoedorganisaties in hun zoektocht naar vrijwilligers. Ook bieden we coaching bij het ondersteunen van vrijwilligersorganisaties en participatietrajecten. In 2022 zijn er in totaal 258 vacatures geplaatst op erfgoedvrijwilliger.nl, waarop 218 keer is gereageerd door geïnteresseerden om in het erfgoedveld aan de slag te gaan. Het platform is uitgegroeid tot een landelijke samenwerking met onze collega-erfgoedhuizen. Inmiddels hebben bijna alle provincies zich aangesloten.

Daarnaast is in 2022 een samenwerking gestart tussen erfgoedvrijwilliger.nl en leerjeerfgoed.nl met als doel: ondersteuning bieden voor vrijwilligers in de vorm van online cursussen over een breed scala aan onderwerpen. Denk hierbij aan (online) cursussen over gastvrijheid, collectiebeheer, schadefactoren en erfgoededucatie.

Jongeren zijn de erfgoedbeheerders van de toekomst. Daarom vindt Erfgoed Gelderland het belangrijk jeugd en jongeren bij het Gelderse erfgoed te betrekken. Dit doen we via verschillende projecten en platforms. Via het educatieplatform Reizen in de Tijd bieden musea tientallen bezoeklessen aan. Aan de hand van deze educatieve lessen maken basisschoolleerlingen kennis met het erfgoed uit hun eigen omgeving. Studenten van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) presenteerden dit jaar opnieuw een reeks interactieve publiekstoepassingen met hologrammen, games en video’s voor verschillende leden van Erfgoed Gelderland.

In september 2022 kwam het internationale jongerennetwerk The Future is Heritage opnieuw bij elkaar, dit keer in Praag. The Future is Heritage Summit 2022 stond in het teken van internationale én intergenerationele samenwerking en uitwisseling tussen jonge aanstormende erfgoedtalenten en gevestigde erfgoedprofessionals. Verder werd in 2022 de nieuwe mbo-leerlijn Burgerschap en Vrijheid op diverse Gelderse scholen toegepast. De leerlijn verbindt actuele vraagstukken rondom het thema vrijheid aan historische gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. U kunt meer horen over deze leerlijn in onderstaande video.

In 2022 zijn we van start gegaan met De Gelderse Bloem. Dit project richt zich op toegepaste geschiedenis. Het heeft tot doel bij te dragen aan een beter begrip van de grote uitdagingen van onze tijd, zoals stikstofproblematiek en landschapstransitie, migratie, waterbeheer, inclusie en epidemieën. Het project had bovendien een belangrijk aandeel in de programmering van de Gelderse Landdag op 16 november. Er werden verschillende paneldiscussies gevoerd over ruilverkaveling en landschapstransitie. Dit resulteerde tevens in een podcast, waarin de tafeldiscussies van de landdag te beluisteren zijn.