Sens(H)oor
Erfgoed Gelderland werkt samen met CODA Apeldoorn om het Gelders verleden dichterbij te brengen door het – letterlijk – tastbaar te maken. Aan de hand van 3D-scans worden fysieke replica’s ontwikkeld met sensoren die extra audio-informatie geven. Zo worden de Gelderse collecties ook voor mensen met een visuele beperking toegankelijk.

Naar een inclusieve erfgoedsector
Met het project Sens(H)oor wil Erfgoed Gelderland samen met CODA Apeldoorn en andere erfgoedinstellingen een bijdrage leveren aan het inclusiever maken van de erfgoedsector. Waar traditioneel collectiestukken veilig achter glas staan, maakt Sens(H)oor het mogelijk om replica’s vast te houden.
Sens(H)oor gaat daarbij een stap verder. De objecten worden voorzien van sensoren, micro-elektronen en audio-informatie. Alleen door het object van alle kanten waar te nemen en aan te raken, kan de informatie die in het object besloten ligt, ontsloten worden.
Het aanraken van deze objecten is niet alleen voorbehouden aan mensen met een visuele beperking. Elke museumbezoeker moet deze objecten aanraken om de informatie te horen en wordt zo uitgedaagd zich op een andere manier te verhouden met het object en met het verleden.
Het gebruik van moderne technieken
Van 3D-scan
Met hoogwaardige 3D-scantechniek worden van historische collectiestukken digitale replica’s gemaakt. Daarna worden ze digitaal aangepast voor de latere plaatsing van sensoren en micro-elektronica.

Naar 3D-print
3D-printers uit het Experiencelab van CODA maken van deze digitale replica’s fysieke prints. In tegenstelling tot de originele erfgoedobjecten kunnen bezoekers de replica’s wél aanraken.

Met sensoren
De fysieke prints worden voorzien van kleine tastsensoren en micro-elektronica. Als iemand het object vasthoudt en een sensor aanraakt, wordt een audiofragment geactiveerd dat specifiek bij dat objectdetail hoort.

Onderzoeksfase met doelgroep
3D printers uit het CODA Experience Lab maken de replica’s. De eerste prototypes zijn klaar en worden getest met de doelgroep. Samen met deze focusgroep onderzoekt het team van Sens(H)oor aan welke eisen de objecten moeten voldoen. Er wordt gekeken naar details in tastbaarheid en structuur, de plaatsing van de sensoren, de bijbehorende audio-informatie en vooral ook naar de werkelijke beleving.

Het uiteindelijke doel is om deze interactieve driedimensionale replica’s in te zetten voor publiekpresentaties in musea, met bijbehorende verdiepende programmering.
Naar verwachting is dit doel in het najaar van 2022 gerealiseerd. Aanvullend zullen er kennissessies georganiseerd worden waarin we opgedane kennis delen met het erfgoedveld.
Aanleiding en totstandkoming van Sens(H)oor
Het idee voor Sens(H)oor ontstond tijdens de ontwikkeling van het project Schatkamers van Gelderland. Tijdens onder andere dit project zijn tientallen digitale 3D-scans gemaakt van erfgoedobjecten. Nadat de scans eenmaal gemaakt waren, rees de vraag of de 3D replica’s ook op andere manieren ingezet konden worden.
Erik van Vliet van Erfgoed Gelderland en Margot Appelman van CODA Apeldoorn sloegen de handen ineen voor de totstandkoming van Sens(H)oor. Met de kennis en kunde van de verschillende samenwerkende musea, waaronder het muZIEum, is de ontwikkeling van deze innovatieve en inclusieve publiekstoepassing in de erfgoedsector nu in volle gang.
Meer weten over publiekstoepassingen en 3D-scans? Lees het NDE-interview met collega Erik van Vliet met het NDE over publiekstoepassingen en 3D scans).
Prijswinnend concept
Op 8 december werd het vernieuwende idee beloond met de RAAK aanmoedigingsprijs. Elk jaar reikt RAAK de stimuleringsprijs uit aan museale projecten die zich richten op de inclusie van mensen met een visuele beperking. In 2021 werd naast de RAAK stimuleringsprijs ook de aanmoedigingsprijs uitgereikt.
Uitreiking aanmoedigingsprijs aan Sens(H)oor. Margot Appelman van CODA Apeldoorn nam mede namens Erfgoed Gelderland deze prijs in ontvangst.