Verhaal van Gelderland Netwerkdag | In gesprek over kennis en vernieuwing

Tussen de bijzondere antieke treinen van de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij kwamen we dinsdag 28 oktober bij elkaar met meer dan 50 enthousiaste vrijwilligers en medewerkers van Gelderse musea. De dag stond in het teken van Verhaal van Gelderland.

Het thema van de eerste Verhaal van Gelderland netwerkbijeenkomst was ‘kennis en vernieuwing’. Uitvindingen en ontdekkingen hebben invloed op alle vlakken van de Gelderse samenleving: in de landbouw, het onderwijs, de politiek, geneeskunde, waterbeheer en meer. We onderzochten het thema door de eeuwen heen van de prehistorie tot nu aan de hand van lezingen en workshops. Ook was er de gelegenheid om ideeën uit te wisselen en nieuwe samenwerkingen op te zetten. Henriette Ruinen was dagvoorzitter. We waren te gast bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij.

De netwerkdag was onderdeel van het overkoepelende project Verhaal van Gelderland.

Kennis en vernieuwing in de provincie

Projectleider van Verhaal van Gelderland Ben Bregman gaf een introductie op het thema ‘kennis en vernieuwing’ en lichtte enkele musea uit die dit verhaal vertellen. Zo belicht het Kunstwerk! Liemers Museum de waterbeheersing van de Romeinen met de Dam van Drusus. Het Maelwael Van Lymborch Huis laat de innovatieve technieken van de gelijknamige schildersfamilie zien. Het Oude Ambachten en Speelgoed Museum toont de overgang van handwerk naar machines. En bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij – de locatie van de netwerkdag – staat de stoomtechniek en het belang van de negentiende-eeuwse spoorlijn centraal. Op die manier brengen tientallen locaties het verhaal van kennis en vernieuwing in de Gelderse geschiedenis tot leven.

In de maak: een overzichtstentoonstelling

Daarna nam Mirjam Blott het woord. Zij is leider van het project ‘Canon van Gelderland’ van de provincie. Zij vertelde over de stand van zaken rondom de plannen voor een overzichtstentoonstelling in Zutphen en de daaraan gekoppelde programmalijn. Zij is momenteel als projectleider van de provincie Gelderland in overleg met betrokken personen en instanties. Zij onderzoekt welke invulling van de overzichtstentoonstelling en de programmalijn het erfgoedveld zal versterken en hoe er het beste doorverwezen kan worden naar de locaties in de provincie. Ze benadrukt dat er sprake moet zijn van een wederzijdse kruisbestuiving.

Wandelen door de heuvels van Gelderland: de opkomst van het heuveltoerisme

Elyze Storms-Smeets, bijzonder hoogleraar Gelderse geschiedenis aan de Radboud Universiteit, nam de deelnemers mee door de heuvels van Gelderland: in haar lezing ging ze in op het opkomende wandeltoerisme in de negentiende en twintigste eeuw. Ze belichtte de belangstelling voor tochten door het glooiende landschap van de Veluwezoom en het Rijk van Nijmegen. In deze regio’s lagen omvangrijke landgoederen, waar eigenaren volop investeerden in hun tuinen. Ze introduceerden nieuwe plantensoorten en bomen – zoals naaldbomen – en experimenteerden met de inrichting van het landschap, onder meer door nieuwe buitenlandse invloeden toe te passen.

Een belangrijke factor voor het wandeltoerisme was de komst van de spoorlijnen, die soms dwars door deze landgoederen liepen. Daardoor werden de gebieden beter bereikbaar voor dagjesmensen en wandelaars die met een gids in de hand graag de drukte van de stad even wilden ontvluchten tussen de beken, sprengen en heuvels. Met de groei van het wandelenthousiasme, kwam ook het besef van het belang van natuurbehoud. Dat leidde uiteindelijk ook tot de oprichting van de eerste nationale parken: Nationaal Park Veluwezoom (1930) en Nationaal Park De Hoge Veluwe (1935).

Hoe gebruik je de regeling: Gelderse Thematische Verhaallijnen?

Provincie Gelderland beschikt over een subsidieregeling ‘Gelderse thematische verhaallijnen’. Deze regeling stimuleert samenwerking tussen musea onderling én tegelijkertijd de samenwerking tussen de museale en de vrijetijdssector. Doel is activiteiten te ondersteunen die het publiek laten kennismaken met de thematische Gelderse verhaallijnen. Thema’s kunnen bijvoorbeeld zijn: de Romeinen, de Nieuwe Hollandse Waterlinie, kastelen, de bevrijding of mens, natuur en klimaat in het licht van historie en actualiteit.

Hoe kun je deze regeling toepassen in jouw museum? Jacoline Zilverschoon van Flipje en Streekmuseum Tiel liet zien hoe zij in de afgelopen jaren gebruik heeft gemaakt van deze regeling om vijf zalen van het museum achtereenvolgens te verbouwen en te vernieuwen. Voor elke zaal zette Zilverschoon in op een nieuwe samenwerking met een museum en de vrijetijdssector en voor elke zaal richtte zij zich op een specifieke verhaallijn.

Bij het Veluwsche Stoomtrein Maatschappij

Tijdens de netwerkdag leerden we ook meer over de locatie zelf: de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij. De historische spoorlijnen komen hier tot leven dankzij het enthousiasme van ruim tweehonderd vrijwilligers, die de stoomtreinen draaiende houden. En niet alleen op deze plek. De trein reist ook rond: bezoekers kunnen bijvoorbeeld rond de kerst een ritje maken tussen Arnhem en Nijmegen. De organisatie blijft bovendien voortdurend vernieuwen: zo wordt er een nieuwe loods gemaakt om de treinen te huisvesten en wordt onderzocht hoe spoorwegovergangen efficiënter kunnen werken, zodat de trein op bepaalde punten niet meer hoeft te stoppen.

Aan de slag: Speeddates & storytelling

Naast lezingen was er ook ruimte om praktisch aan de slag te gaan. De eerste workshop, ‘Storytelling en je collectie’, werd verzorgd door Lian van der Zon en Erik van Vliet. Hier maakten de deelnemers kennis met de belangrijkste handvatten voor het vertellen van een goed verhaal en gingen ze er direct zelf mee aan de slag. Hoe schrijf je een pakkend en spannend verhaal over een object uit jouw collectie?

De tweede workshop vond plaats in een rijtuig van de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij: de perfecte locatie voor een speeddatesessie. In drie korte rondes spraken de vertegenwoordigers van verschillende organisaties met elkaar over hun museum, locatie, collectie en verhaal. Waar liggen de overeenkomsten? Wat maakt ieder museum uniek? En vooral: hoe kunnen de musea elkaar aanvullen en versterken?

Hoe verder?

Tot slot gaven communicatieadviseur Monique van der Wielen en adviseur interactieve media Erik van Vliet een overzicht van de verschillende middelen die Verhaal van Gelderland inzet: een boekpublicatie, website, mediatours, vouwkaarten en podcast. Maar belangrijker nog was de vraag aan het publiek: waar hebben Gelderse musea behoefte aan? En hoe kunnen we samen meer profijt halen uit het Verhaal van Gelderland?

Op die vraag kwamen verschillende ideeën naar voren – van het toevoegen van vertalingen in middelen en het ontwikkelen van wandel- en fietsroutes die musea met elkaar verbinden, tot het maken van een overkoepelende video en het versterken van de samenwerking tussen toeristische bureaus en culturele instanties. Ook werd gepleit voor het overzichtelijk presenteren van activiteiten en mediatours om versnippering te voorkomen én voor het vaker organiseren van netwerkdagen zoals deze.

De deelnemers van de netwerkdag ontvangen een beeldverslag en de presentaties van deze dag. We danken de sprekers voor hun bijdrage aan het programma en alle deelnemers voor hun enthousiaste deelname en input. Hopelijk tot de volgende keer tijdens een nieuwe netwerkdag.