Verdrag van Faro – een toelichting

In 2005 kwam de raad van Europa in Faro (Portugal) bij elkaar om te praten over de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving. Zij sloten een verdrag dat bekend is komen te staan als het Verdrag van Faro. Wat betekent het verdrag voor beroepskrachten en vrijwilligers in het erfgoedveld? In onderstaand interview geeft collega  Lian van der Zon een toelichting.

Laten we beginnen bij het begin. Wat is het Verdrag van Faro?
“Het Verdrag van Faro is eigenlijk een tekst met afspraken over erfgoed. Elke Europese lidstaat die het verdrag ondertekent, belooft zich aan die afspraken te houden. Het verdrag is bijzonder, omdat daarin staat dat deelname aan erfgoed een mensenrecht is. Iedereen moet dus mee kunnen doen met het bepalen, bewaren en doorgeven van erfgoed. Volgens het verdrag draait erfgoed niet per se om historische objecten en plaatsen, maar om de mensen die daar betekenis aan geven. Het is een nieuwe kijk op erfgoed.”  

Oké, en wat gebeurt en dan met die nieuwe kijk op erfgoed? 
“De artikelen in het verdrag beschrijven hoe erfgoed – en dus vooral de betekenis die eraan wordt gegeven door mensen – een meerwaarde kan zijn voor de maatschappij. Er is bijvoorbeeld een artikel over hoe erfgoed de leefomgeving en onze kwaliteit van leven kan verbeteren. Maar er zijn ook artikelen over hoe erfgoed kan bijdragen aan onderwijs, een duurzamere economie en het oplossen of voorkomen van conflicten. Het uitgangspunt bij al deze artikelen is dat iedereen in de samenleving daaraan mee kan doen.”  

Hoe zit het met het verdrag in Nederland? 
“In Nederland is het verdrag nog niet van kracht, maar het staat hoog op de agenda. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is bijvoorbeeld bezig met een Programma Faro. En op elf februari 2021 schreef demissionair minister Van Engelshoven in een brief aan de Tweede Kamer: ‘Ik constateer dat het Verdrag van Faro aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen en bij een vernieuwende beweging in het erfgoedveld. Ik ondersteun deze uitvoeringsrichting van het Verdrag en de toekomstige ondertekening en invoering ervan. Het formele besluit daartoe is aan het nieuwe kabinet.’” 

Wat kun je met het Verdrag van Faro?
“Het is dus heel waarschijnlijk dat het Verdrag van Faro een belangrijke rol gaat spelen in de erfgoedsector. Als beroepskracht of vrijwilliger kun je daar je voordeel mee doen. Bijvoorbeeld door nu al in te spelen op belangrijke thema’s uit het verdrag. Veel erfgoedorganisaties zijn al bewust of onbewust bezig met het Verdrag van Faro, bijvoorbeeld doordat zij burgers betrekken bij het maken van tentoonstellingen of door het werven van nieuwe vrijwilligers. Het is de uitdaging om dit in de toekomst voort te zetten en uit te breiden met (meer) activiteiten die een meerwaarde hebben voor de samenleving. Het verdrag kan daarbij helpen en inspireren.”

Wat doet Erfgoed Gelderland met het Verdrag van Faro?
“Erfgoed Gelderland bereidt zich voor op het Verdrag van Faro. We vergaren en delen kennis over het verdrag door middel van onderzoek en bijeenkomsten. Zo deden we in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een onderzoek naar de rol van Oral History bij de implementatie van het verdrag. We namen deel aan de Erfgoedparticipatielabs van de Erfgoed Academie. En we ondersteunen samen met andere erfgoedhuizen onze leden met het platform erfgoedvrijwilliger.nl. Op erfgoedvrijwilliger.nl kunnen erfgoedorganisaties gratis vrijwilligersvacatures plaatsen én relevante informatie en inspiratie over erfgoedparticipatie ophalen bij een speciaal loket. Op 10 juni 2021 organiseren we vanuit erfgoedvrijwilliger ook de eerste digitale bijeenkomst over het verdrag. “

Meer informatie over het verdrag vindt u ook op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Meer informatie over de bijeenkomst van 10 juni vindt u hier.

_{Foto: Vrijwilliger houdt het vuur en de geschiedenis levend op middeleeuws Erf ‘Erve Eme’ in Zutphen – foto: Edwin van de Graaf}