
Naar een Platform Romeins Verleden
De provincie Gelderland heeft een bijzondere Romeinse geschiedenis. Van Ermelo tot Nijmegen en van de Betuwe tot de Achterhoek – op tientallen plekken vind je sporen van het Romeinse verleden in de vorm van archeologische vindplaatsen, fietsroutes, informatiebordjes en meer. Er wordt binnenkort een nieuw online platform ontwikkeld waarop al deze verhalen, vindplaatsen en visualisaties samenkomen. Collega’s Roel Kramer en Marieke van Bommel vertellen meer over dit project.
Alles over de Romeinse geschiedenis bij elkaar
Al geruime tijd is er de wens, ook vanuit het Romeinennetwerk, om online een plek in te richten waar alles omtrent de Romeinse geschiedenis terug te vinden is. Provincie Gelderland en de Groene Metropoolregio gaven vervolgens de opdracht tot de ontwikkeling van een nieuw digitaal platform dat deze geschiedenis in kaart brengt. Roel Kramer, projectcoördinator: ‘Het wordt een online platform waar alles omtrent het Romeinse verleden, gerelateerde projecten en betrokken organisaties samenkomen. Dit betreft niet alleen archeologische vindplaatsen, maar ook visualisaties en organisaties die het Romeinse verleden zichtbaar maken’.
Het nieuwe platform is met name bedoeld voor leden van het Romeinennetwerk en andere (erfgoed)organisaties die het verhaal van de Romeinen willen vertellen. Het platform beoogt samenwerkingen te faciliteren, elkaar te inspireren, Romeinse initiatieven of projecten zichtbaarder te maken en de laatste kennis met elkaar te delen. Roel Kramer: ‘Door inzichtelijk te maken wat er allemaal al is, kunnen er nog meer nieuwe mooie samenwerkingen en verbindingen ontstaan.’
De informatie wordt geplaatst op een kaart met meerdere lagen. Deze kaart wordt ontwikkeld door BCL Archaeological Support en is gebaseerd op de kaarten die ook zijn verschenen in het in 2022 verschenen boek Verhaal van Gelderland. Paul van der Heijden – directeur van RomeinenNU en auteur van het Verhaal van Gelderland – maakte voor de invulling van de kaart een inventarisatie van alle archeologische Romeinse vindplaatsen in Gelderland.
Het platform zal ook een verdiepende laag bevatten, gecreëerd door RomeinenNU, dat betrokken is vanwege hun expertise in publiekscommunicatie. De archeologische vindplaatsen op de digitale kaart worden gekoppeld aan inhoudelijke verhalen die de lezer bijvoorbeeld meer inzicht geven in de Romeinse aanwezigheid in specifieke gebieden of bijzondere vondsten die uniek zijn voor de regio.
Visualisaties in beeld
Projectmedewerker Marieke van Bommel inventariseert de komende periode wat er op het moment aan Romeinse geschiedenis zichtbaar is in de provincie. ‘Denk hierbij aan fietsroutes en bordjes, maar ook gekleurde stenen in de grond die fundamenten van oude Romeinse gebouwen aanwijzen,’ vertelt Marieke. In Nijmegen kom je bijvoorbeeld veel van zulke visualisaties tegen. Denk hierbij aan de Neptunusring. De buurt heeft zich actief ingezet om geld in te zamelen voor deze ‘Romeinse rotonde’.
Marieke noemt nog een ander interessant voorbeeld: ‘In de kerktoren van de Dodewaardse Hervormde kerk was tot 1863 een Romeinse grafsteen gemetseld. De inscriptie onderaan luidt in vertaling: “Marcus Traianius Gumattius, zoon van Gaisio, veteraan van de ruiterafdeling der Afrikanen, heeft (deze steen) bij testament laten maken.” Het is onbekend hoe deze grafsteen in de kerktoren terecht is gekomen. Inmiddels bevindt de originele steen zich in het Rijksmuseum van Oudheden, en is er in de kerktoren nog een kopie te zien.’

Lokale verhalen
Om zo goed mogelijk het Romeinse verleden van de provincie in kaart te brengen, ligt op het moment de focus op het ophalen van informatie in de regio’s. Roel Kramer merkt op: ‘Er zijn ontzettend veel interessante archeologische vondsten, opgravingen en verhalen te vertellen over de Romeinse geschiedenis in de hele provincie. Veel van deze bijzondere lokale verhalen, hebben we nog niet goed op de radar, daar willen we verandering in brengen.’
Daarom wordt deze zomer en het najaar een reeks regiobijeenkomsten georganiseerd. Deze vinden plaats in de regio’s die we nog wat minder goed op de kaart hebben staan, als het gaat om de aanwezigheid van het Romeinse verleden. Daar halen we kennis op bij de lokale en regionale experts. Deze kennis dient als input voor het nieuwe platform. Er is er inmiddels al een regiobijeenkomst geweest in Tiel (Rivierenland). Dit najaar volgen de andere regio’s. Organisaties en verenigingen die zich richten op het Romeinse verleden kunnen hieraan deelnemen.


Marieke blikt terug op de eerste regiobijeenkomst: ‘Met bijna twintig mensen uit de omgeving hielden we een grote brainstormsessie. We namen een kaart mee van regio Rivierenland waarop de aanwezigen konden aangeven waar het Romeinse verleden te vinden is’. Op deze manier wordt zoveel mogelijk lokale input voor het platform bij elkaar verzameld. Marieke vult aan: ‘Veel plekken hebben een eigen Romeins verhaal. Het mooie aan het aankomende digitale platform is dat iedereen de kans krijgt om het eigen, lokale Romeinse erfgoed op de kaart te zetten en daar terug te zien.’
Het platform is nog in ontwikkeling. Tijdens de aankomende Limesdag op 28 november in de Turmac Cultuurfabriek in Zevenaar worden de eerste concepten getoond. Het nieuwe digitale platform wordt gemaakt in opdracht van Provincie Gelderland en de Groene Metropoolregio. De ontwikkeling van het platform ligt bij Erfgoed Gelderland, RomeinenNU en BCL Archaeological Support en Insiders.