Hoe kan Erfgoed Gelderland beter ondersteunen in het borgen en presenteren van immaterieel erfgoed?

Veel erfgoedgemeenschappen en organisaties in Gelderland zetten zich in voor het borgen en doorgeven van immaterieel erfgoed. Sinds september is Pepijn Trienekens vanuit Erfgoed Gelderland gestart met een inventariserend onderzoek naar dit dynamische erfgoed bij Gelderse erfgoedorganisaties en -gemeenschappen. We spraken met Pepijn over zijn onderzoek. ‘Ik wil onder meer verkennen welke rol Erfgoed Gelderland kan spelen in het bieden van advies en ondersteuning op het gebied van immaterieel erfgoed.’   

Historicus Pepijn Trienekens is afgestudeerd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Dit voorjaar liep hij stage bij Erfgoed Gelderland. Hij voerde toen een onderzoek uit naar de kansen en uitdagingen voor het Verhaal van Gelderland in de Gelderse musea. Deze zomer ging hij als projectmedewerker in dienst bij Erfgoed Gelderland en was hij betrokken het platform: Erfgoedtour. Pepijn is sinds afgelopen september gestart met een nieuw project: een inventariserend onderzoek naar immaterieel erfgoed in Gelderland.  

Wat is immaterieel erfgoed?  
Immaterieel erfgoed – ook wel levend erfgoed genoemd – zijn gewoontes, kennis en praktijken van vandaag, die mensen van vroeger hebben gekregen en willen doorgeven aan toekomstige generaties. Pepijn licht toe: ‘Je kunt bij immaterieel erfgoed bijvoorbeeld denken aan Keti Koti, het genootschap van de Midwinterhoornblazers en de Nijmeegse Vierdaagse. Onder immaterieel erfgoed vallen onder meer tradities, ambachten, streektaal, gerechten, feesten, culturen en gewoontes. Een sluitend antwoord op deze vraag – wat is immaterieel erfgoed? – is dan ook best lastig om te geven. Verschillende erfgoedorganisaties hebben bovendien uiteenlopende interpretaties van deze term. Dit is dan ook een van de zaken die ik graag wil onderzoeken de komende maanden: wat zien erfgoedorganisaties als immaterieel erfgoed? Hoe beschrijven zij het? En wat vinden zij dat hieronder valt?’  

Meer weten over immaterieel erfgoed? Neem dan ook eens een kijkje op onze projectpagina. 

Borgen en overdragen 
Gelderse erfgoedorganisaties en -gemeenschappen zetten zich in om deze levende geschiedenis te behouden en over te dragen aan nieuwe generaties. Dit doen zij op uiteenlopende manieren: van workshops in oude ambachten tot museale publiekspresentaties en demonstraties. Pepijn: ‘Ik wil inventariseren wat er op het moment in Gelderland al met immaterieel erfgoed wordt gedaan. Ik wil kijken hoe organisaties hiermee omgaan en tegen welke uitdagingen zij aanlopen. Hoe presenteert en verspreidt men dit erfgoed in de omgeving?’  

Wat kan Erfgoed Gelderland betekenen? 
Met dit inventariserende onderzoek wil Erfgoed Gelderland inzicht krijgen in de rol die het kan spelen bij het bieden van advies en ondersteuning aan de leden van de coöperatie. Waar lopen erfgoedorganisaties tegen aan bij het borgen, presenteren en doorgeven van immaterieel erfgoed? En waar kan Erfgoed Gelderland eventueel bij ondersteunen? Het onderzoek van Pepijn is dan ook een waardevol startpunt om verder te kijken naar de volgende stappen die er door Erfgoed Gelderland genomen kunnen worden om dit immaterieel erfgoed én de groepen die zich hiervoor inzetten, zichtbaar te maken.  

In gesprek met de erfgoedorganisaties 
Om een antwoord te krijgen op bovenstaande vragen gaat Pepijn in gesprek met het Gelderse erfgoedveld. ‘De nadruk van het onderzoek ligt op de input die de komende paar maanden uit het erfgoedveld opgehaald zal worden’, vertelt Pepijn. Vorige maand hebben alle leden van de coöperatie al een korte vragenlijst ontvangen met enkele vragen op het gebied van immaterieel erfgoed. In de nabije toekomst gaat Pepijn verder in gesprek met enkele erfgoedorganisaties en -gemeenschappen die zich bezighouden met immaterieel erfgoed om te bespreken wat er op het moment op hun locatie of in hun omgeving speelt. 

Adviezen en aanbevelingen 
Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van het landelijke project ‘Samen verder’ van OPEN en KIEN. In januari volgen de resultaten van het onderzoek. Pepijn: ‘Het wordt een adviesrapport, waarmee Erfgoed Gelderland een duidelijker beeld kan krijgen van wat het de komende jaren kan doen en kan betekenen voor het immaterieel erfgoed en de organisaties- en gemeenschappen die het borgen’. Je kunt dit adviesrapport in het begin van het nieuwe jaar 2025 terugvinden op de website van Erfgoed Gelderland.