Jaarlijks vinden in Nederland tijdens het tweede weekend van september de Open Monumentendagen (OMD) plaats, in Apeldoorn georganiseerd door het Comité Open Monumentendagen onder leiding van de Stichting Erfgoedplatform Apeldoorn. Met gemiddeld meer dan 12.000 bezoeken kan het programma alleen gerealiseerd worden met de inzet van vele vrijwilligers. Het was een lang gekoesterde wens van Erfgoedplatform Apeldoorn om daar jongeren bij te betrekken.
Begin 2022 reageerde leraar geschiedenis op Veluws College Mheenpark, Sander Hurenkamp, meteen enthousiast op het voorstel leerlingen van hem tijdens de Open Monumentendagen in te zetten. Nadat bekend was welke locaties in september zouden meedoen, is daaruit een keuze voor de leerlingen gemaakt en konden de voorbereidingen beginnen.
De leerlingen van een tweede klas havo-vwo verdiepten zich in de geschiedenis van een voormalig fabrieksgebouw, een historisch landgoed, een woonhuis uit 1909 (rijksmonument) en een splinternieuw lesgebouw op het terrein van de marechausseekazerne. Ook het thema van de Open Monumentendagen 2022, namelijk duurzaamheid, kwam aan de orde. Vervolgens maakten ze van ‘hun’ monument een folder. Voor deze activiteiten kregen de leerlingen een beoordeling voor het schoolvak Mens & Maatschappij.
Voorafgaand aan de Open Monumentendagen bezochten de inmiddels derdeklassers met een oude bus op biobrandstof van de Stichting Veteraan Autobussen (aangesloten bij Stichting Erfgoedplatform Apeldoorn) hun locaties om kennis te maken en instructies te krijgen. De eigenaren/beheerders stonden hen op te wachten.
Tijdens het Open Monumentenweekend gaven de leerlingen – de ene helft op zaterdag, de andere op zondag – aan de bezoekers informatie, deelden ze hun folders uit en begeleidden ze groepen. Deze activiteit gold voor hen als maatschappelijke stage. Bij de evaluatie gaven de meeste leerlingen aan ook in de toekomst wel vrijwilliger tijdens de Open Monumentendagen te willen zijn. Ook dit jaar doet Veluws College Mheenpark weer mee, op 9 en 10 september, op zes locaties.
In onderstaande video vertellen de leerlingen wat zij zelf vonden van het project:
Waarom maakt dit project kans op de Gelderse Roos Prijs 2024?
Het doel van de Open Monumentendagen is bij een breed publiek draagvlak creëren om monumenten te behouden. Nu bestaat dat publiek veelal uit ouderen en ouders met jonge kinderen. Middelbare scholieren zijn in de minderheid. Met het project Jonge Wegwijzers is het gelukt 14-/15-jarigen voor erfgoed warm te maken, ze in ieder geval de ogen ervoor te openen. Daarmee vergroot je de belangstelling voor en daarmee de instandhouding van monumenten en andere waardevolle panden, en houd je de geschiedenis van de gebouwen en de bewoners levend.
Ook is het project waardevol gebleken voor de persoonlijke ontwikkeling van de jongeren. Aanvankelijk wat aarzelend, maar steeds zelfverzekerder stapten ze op bezoekers af en leidden ze groepen rond. Zo oefenden ze hun communicatieve en sociale vaardigheden. Op school hebben ze onderzoek gedaan en met de folder hun creatieve kant en schrijfvaardigheid laten zien.
Voor dit project werken diverse organisaties samen: Comité Open Monumentendagen Apeldoorn (OMD-comité Apeldoorn)Veluws College MheenparkStichting Apeldoornse Monumenten (SAM)Stichting Veteraan Autobussen (SVA)
