Living history groep ‘Het Woud der Verwachting’ brengt het leven rond 1400 in beeld: adel (waaronder Willem I hertog van Gelre & familie en hun gewapend escorte), geestelijkheid, boeren en burgers. In 2022 is Het Woud der Verwachting gestart met het ‘Brigandineproject’, een project waarbij voornamelijk jongeren onder de 30 jaar betrokken waren.
Middeleeuwse ridders worden vaak voorgesteld in harnas. Minder bekende middeleeuwse lichaamsbescherming is de brigandine, een vest van verschillende lagen stof, dakpansgewijs bekleed met aan elkaar geklonken metalen plaatjes, gedragen door infanterie en boogschutters. Inspiratiebron voor het brigandineproject was een miniatuur van Jean Froissart van de Slag bij Niftrik (1388), die Willem I hertog van Gelre won dankzij een verrassingsaanval op de Brabanders. Op deze miniatuur zijn een groot aantal manschappen in brigandine te zien.
Binnen het brigandineproject deed het Woud der Verwachting onderzoek naar deze voorloper van het kogelvrije vest. Dat resulteerde in de reconstructie van een zestiental brigandines (1375-1425) door eigen manschappen en boogschutters en zwaardvechters van de Zwaardkring, voornamelijk jongeren onder de 30 jaar, gemaakt. Archeoloog Peter Kalkman (26 jaar), van wie dit jaar de publicatie ‘Identifying Armour’ verscheen, begeleidde deze groep gedurende 12 zondagen achtereen in het Gelderse Kasteel Ammersoyen. Het publiek, vooral gezinnen met kinderen, konden het project die zondagen op de voet volgen, een toelichting krijgen en vragen stellen.
Het project werd ervaren als een vorm van experimentele archeologie. De functie van de drager, boogschutter, piekenier of zwaardvechter, stelt speciale eisen aan de constructie van de vechtjas. Daarbij komt dat in Nederland, in tegenstelling tot o.a. Italië, geen brigandines bewaard zijn gebleven. De stof verging, de metalen plaatjes werden niet makkelijk geïdentificeerd als afkomstig van zo’n vechtjas. Tijdens het project werden verrassend genoeg zowel in het archeologisch depot in Den Bosch als in Batenburg (bij Niftrik) brigandineplaatjes geïdentificeerd (1375-1425).
Inmiddels is het project succesvol afgerond en zijn de gemaakte brigandines gedragen op grote evenementen als Gouda 750, de Slag om Altena, Het Gebroeders van Limburg Festival en op Kasteel Ammersoyen. Het project heeft daarnaast een brede spin-off. De geschiedenis van de brigandine is onderdeel geworden van de vaste opstelling van Kasteel Ammersoyen. Als aanvulling wordt een documentairefilm voorbereid, gericht op jeugd en het onderwijs. Een educatief traject voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs is in de maak.
Waarom maakt dit project kans op de Gelderse Roos Prijs 2024?
Het brigandineproject werd gedurende 12 zondagen uitgevoerd door een groep in re-enactment en krijgskunst geïnteresseerde jongeren onder 30 jaar. Sommigen beoefenen het boogschieten en zwaardvechten. Ook de docent archeoloog Peter Kalkman behoort tot die leeftijdsgroep. Het project heeft aspecten van co-creatie en experimentele archeologie. Tijdens het project konden kinderen meekijken en werden ze gestimuleerd te participeren. Het project zocht op deze wijze de interactie met jeugd, vrij uniek in de museumwereld. De spin-off (museale opstelling, documentairefilm en het educatietraject) is gericht op jeugd en jongeren. Het project betreft het reconstrueren van Gelders Erfgoed, en alle samenwerkingspartners zijn hoofdzakelijk Gelders.
Voor dit project werken diverse organisaties samen: Stichting Het Woud der Verwachting, Gelders Landschap en Kasteelen, Kasteel Ammersoyen, Peter Kalkman, auteur en archeologie depotbeheerder bij Gemeente Rotterdam (BOOR), Archeologisch depot Den Bosch (Bart van Gils, archeoloog), Archeologisch depot Batenburg (Erik Verhelst, archeoloog), Rianet Knevel, auteur, kostuumhistoricus en amateur-archeoloog.