Terugblik symposium erfgoedparticipatie

Op 27 mei 2024 vond het symposium ‘Participatie en erfgoedbeleid: Het Verdrag van Faro in de praktijk’ plaats in Rozet, Arnhem. Beleidsmakers, erfgoedbeheerders en andere geïnteresseerden gingen met elkaar in gesprek over erfgoedparticipatie. Belangrijke thema’s waren: de gedachte achter het Verdrag van Faro, de rol van erfgoed voor de maatschappij en de vertaling van het verdrag naar de erfgoedpraktijk.  

Heeft u een vraag over participatie? Dan kunt u contact opnemen met Lian van der Zon, Roel Kramer of Else Gootjes.

Opening symposium 

Algemeen directeur Marc Wingens opent de dag met de volgende driedelige definitie van erfgoedparticipatie:  

• Wat is het?   
  Gezamenlijk vormgeven van erfgoed(beleid) door zowel burgers als overheid 

• Hoe doen we dat?  
  Een voortdurend, open proces met ruimte voor verschillende perspectieven op erfgoed 

• Waarom is het belangrijk?   
  Degenen om wie het gaat, voelen eigenaarschap over hun erfgoed en leefomgeving 

Dagvoorzitter Roel Kramer neemt de aanwezigen mee in de uitvoeringsagenda van het Verdrag van Faro door middel van een Faro-bingo. Het spel nodigt de zaal uit om met elkaar in gesprek te gaan en verbindingen op te zoeken.

Presentatie: Het Verdrag van Faro  

Machteld Linssen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed geeft de lezing ‘Het Verdrag van Faro. Anders nadenken over rol van erfgoed binnen de samenleving.’ Ze begint met een sprekende voorbeelden uit de praktijk. Kan de oranjekoorts die ontstaat rondom het EK/WK voetbal erfgoed zijn? Kan een welzijnscentrum voor de Molukse gemeenschap gebouwd in de jaren 1990 erfgoed zijn?  

Het Verdrag van Faro zegt van wel, omdat het open staat voor andere perspectieven op erfgoed. Niet alleen de locatie, het voorwerp of de traditie zelf, maar vooral ook de verschillende betekenissen en het gebruik bepalen de waarde van erfgoed. Erfgoed is daarmee een bron voor ruimtelijke, sociale, economische en democratische ontwikkeling.  Link naar presentatie.

Presentatie: Van verdrag naar beleid naar praktijk  

Masja Parlevliet, senior adviseur en coördinator Cultuur & Erfgoed bij gemeente Apeldoorn, geeft de lezing ‘Van verdrag naar beleid naar praktijk: wat is de toegevoegde waarde?’ De gemeente Apeldoorn werkt aan een nieuwe koers voor cultuur en erfgoed.  

De afgelopen beleidsperiode werd al in de geest van Faro gewerkt; niet alleen vanuit het stadhuis, maar sámen met instellingen, organisaties en inwoners. Masja geeft een kijkje achter de schermen en laat zien hoe zij als gemeente de vertaalslag maken van beleid naar praktijk, bijvoorbeeld door in te zetten op talentontwikkeling, een erfgoedfonds en het Grote Verhaal van Apeldoorn. Link naar presentatie.

Deelsessie: Participatie in de volle breedte 

Participatie draait niet alleen om toegankelijkheid en publieksbereik. Het Verdrag van Faro moedigt ons aan om een stap verder te gaan: meedoen door meebeslissen. Lorna Cruickshanks van de Erfgoed Academie neemt ons mee in alle mogelijke vormen van participatie. Met voorbeelden uit de praktijk laat ze zien hoe eigenaarschap en zeggenschap kan worden gestimuleerd bij uiteenlopende doelgroepen en welke impact dat heeft. De deelnemers aan daarna zelf aan de slag met uitdagingen die je kunt tegenkomen en hoe je die kunt oplossen. Link naar presentatie.

Deelsessie: Erfgoed midden in de samenleving 

Welke betekenis heeft erfgoed wanneer het niet ten goede komt aan de mensen om wie het gaat? Julie Winkelman en Jacoline Zilverschoon van het Flipje- en Streekmuseum Tiel hebben in de praktijk ondervonden hoe erfgoed kan worden ingezet bij sociaal-maatschappelijke projecten. De focus ligt niet langer (enkel) op het behoud van erfgoed, maar de waarde voor de samenleving. In de deelsessie werken zij samen met deelnemers aan verschillende participatieve projecten.  Link naar presentatie.

Deelsessie: Ruimte voor andere erfgoedopvattingen en kennis over erfgoed 

Terloops erfgoed, immaterieel erfgoed, erfgoed van vermaak: de grenzen van wat erfgoed is en wat niet zijn aan het verschuiven. Wat vinden buurtbewoners eigenlijk het belangrijkste stukje erfgoed in hun wijk? Welke verhalen hebben ze daarover? En hoe kunnen gemeenten deze verhalen gebruiken in bijvoorbeeld hun omgevingsvisie. In een interactieve sessie spraken deelnemers met elkaar over de manieren waarop inwoners, hun verhalen en perspectieven kunnen bijdragen aan beleid.  Link naar presentatie. 

Aan de slag 

Wil je als erfgoedorganisatie aan de slag met erfgoedparticipatie? Of wil je hierover ideeën uitwisselen? Neem contact met ons op:

• Lian van der Zon (l.vanderzon@erfgoedgelderland.nl)
• Roel Kramer (r.kramer@erfgoedgelderland.nl)
• Else Gootjes (e.gootjes@erfgoedgelderland.nl)