Project de Liemers: jongeren in gesprek over erfgoed en identiteit

Wat betekent het om een inwoner van de Liemers te zijn? En op welke manier vormt deze regio je persoonlijke identiteit? Tijdens de projectweek ‘Project de Liemers’ gaan leerlingen uit mavo 2 van het Liemers College in Zevenaar op zoek naar antwoorden op deze vragen. Het project is een initiatief van docenten van het Liemers College. Erfgoed Gelderland heeft dit jaar al twee edities een bijdrage kunnen leveren. Andersom droegen de jongeren met de projectweek bij aan het participatietraject dat Erfgoed Gelderland samen met het Gelders Genootschap organiseerde voor de gemeente Zevenaar.

Roel Kramer, publieksarcheoloog bij Erfgoed Gelderland, kwam in contact met het Liemers College via het participatietraject dat Erfgoed Gelderland samen met het Gelders Genootschap inzet voor de actualisatie van het erfgoedbeleid van gemeente Zevenaar. “Binnen het participatietraject vonden we het belangrijk om ook jongeren te betrekken”, vertelt Roel. In gesprek met het Liemers College werkte het enthousiasme van de docenten aanstekelijk. Al snel maakte de school vervolgafspraken met Erfgoed Gelderland rond de projectweek. Het participatietraject kon daarin door middel van een vragenlijst aan de jongeren een plek krijgen. Bij het opstellen van deze vragenlijst heeft de school nauw meegekeken om ervoor te zorgen dat deze goed aansluit bij de leerlingen. Wat kun je wel en niet vragen? En hoe formuleer je dat het best?

Op ontdekkingstocht door de Liemers

Tijdens de projectweek ‘Project de Liemers’ ondernemen leerlingen uit mavo 2 diverse activiteiten die te maken hebben met de Liemers en persoonlijke identiteit. Erfgoed is daarin goed vertegenwoordigd. Leerlingen bezoeken onder andere het Liemers Museum, gaan op fietsexcursie langs onder andere de kerk Oud-Zevenaar, het gemaal bij Pannerden, het Dijkmagazijn waarin ook Heemkundekring Rijnwaarden gevestigd is, Huize Aerdt en Landgoed Halsaf. Ook kiezen leerlingen een verdiepingsexcursie. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen voor archeologie. Wil Kuijpers, amateurarcheoloog en actieve vrijwilliger in Gelderland, leert de leerlingen in deze excursie alles over metaaldetectie. Aan de projectweek in april deden 120 leerlingen mee, waaronder ook een klas van het Agora-onderwijs. Aan de tweede projectweek in september namen 80 leerlingen deel.

Wat heeft erfgoed met jou te maken?

Aan de start van de projectweek opende Roel Kramer met een introductie. Een inleiding over erfgoed en waarom dat niet alleen iets is uit boeken, maar ook invloed heeft op jouw eigen omgeving, jouw streek en jouw persoonlijke identiteit en ontwikkeling. Over dialect, gewoontes, en gebouwen die elk hun eigen verhaal vertellen. En hoe dat alles samenhangt met wie je bent, hoe je identiteit gevormd wordt door al deze stukjes. Je familie, je gewoontes, de taal die je spreekt, de feestdagen die je viert. Na de introductie gingen de leerlingen in hun eigen klas aan de slag met de vragenlijst. Doordat deze werd afgenomen met een mentimeter en de uitkomsten meteen zichtbaar werden, vormden deze gelijk input voor een goed gesprek met de klas.

De resultaten en aanbevelingen

De resultaten van de vragenlijst laten zien dat jongeren zich op wisselende manieren verbonden voelen met hun regio. Sommigen noemen plekken waar ze echt thuishoren, anderen geven aan ‘nergens’ graag te komen. De behoefte aan ontspanning, winkels en beleving komen sterk naar voren. Leerlingen noemen nauwelijks klassieke erfgoedlocaties. De belevingswereld van de jongeren lijkt sterk gericht op het hier en nu. De persoonlijke erfgoedbeleving komt vooral terug in persoonlijke herinneringen en familie. Dit sluit goed aan bij immaterieel erfgoed en oral history-benaderingen in erfgoededucatie. Wil je jongeren laten deelnemen aan erfgoed dan is het belangrijk om persoonlijke verhalen, familiegeschiedenissen en migratieverhalen te gebruiken als ingang, om te werken met creatieve en voor jongeren herkenbare formats, en om jongeren zelf zeggenschap te geven over wat erfgoed voor hén betekent. Erfgoed Gelderland en het Gelders Genootschap dragen de uitkomsten van de vragenlijsten over aan de gemeente Zevenaar. Deze vormen input voor de erfgoednota.

“Ze hebben goud in handen”

“De projectweek van het Liemers College zit ontzettend goed in elkaar. Ze hebben goud in handen”, aldus Roel Kramer, “De docenten die hiervoor het initiatief namen zijn erg bevlogen. Het is bijzonder hoe ze leerlingen hiermee aan de praat krijgen over hun omgeving en identiteit. Iets wat elke middelbare school zou moeten doen.” De projectweek is afhankelijk van financiële steun. Deze edities is die steun afkomstig vanuit de subsidie voor Maatschappelijke Dienstijd (MDT).

Wil jij ook met ons in gesprek over participatie? Neem dan contact op met Roel Kramer.