Erfgoedvrijwilligers in cijfers

Erfgoedvrijwilligers zijn ontzettend belangrijk voor het beheren, behouden en uitdragen van het erfgoed. Tot recentelijk ontbrak nog een (cijfermatig) inzicht in het aantal en in het profiel van de vrijwilligers die in Nederland in de erfgoedsector actief zijn. Een nieuw onderzoek, uitgevoerd in opdracht van OPEN, brengt hier verandering in.  

Landelijk inzicht in vrijwilligersbestand

Er zijn in Nederland in totaal bijna 3.000 erfgoedinitiatieven, waar bijna 109.000 erfgoedvrijwilligers werkzaam zijn. Om meer inzicht te krijgen in dit omvangrijke vrijwilligersbestand van de erfgoedsector, is tussen september 2022 en oktober 2023 in opdracht van het Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland (OPEN) een onderzoek uitgevoerd. Dit was een vervolg op het onderzoek uit 2022 om het vrijwilligersbestand in provincie Zuid-Holland in kaart te brengen. Het PON & Telos en Pyrrhula Research Consultants hebben dit onderzoek verricht en de resultaten geanalyseerd. Een uitwerking van het landelijke onderzoek kun je lezen via onderstaande button.

Deelonderzoek voor Gelderland

Voor dit landelijke onderzoek is in elke provincie een deelonderzoek uitgevoerd, in nauwe samenwerking met de provinciale erfgoedorganisaties. Voor het deelonderzoek in Gelderland werkten OPEN, PON & Telos en Pyrrhula Research Consultants samen met Erfgoed Gelderland.

Naar de leden van de coöperatie Erfgoed Gelderland is een vragenlijst uitgestuurd. In totaal namen 144 leden deel aan het onderzoek. De centrale vraagstelling was: Hoe ziet de totale samenstelling van het vrijwilligersbestand van erfgoedorganisaties in Gelderland in 2022 eruit?

Een greep uit de resultaten

Erfgoedvrijwilligers in Gelderland werken gemiddeld tot 2 uur per week voor de erfgoedorganisatie en zijn vooral afkomstig uit de lokale omgeving. Tweederde van het vrijwilligersbestand bestaat uit vrijwilligers in de leeftijd van 65 jaar of ouder. Slechts 2% van het aantal vrijwilligers is jonger dan 25 jaar. Veruit de meeste organisaties (65%) werken enkel met vrijwilligers, zij hebben geen betaalde werkzame personen. Iets meer dan de helft van de erfgoedorganisaties geeft aan te werken met zowel materieel als immaterieel erfgoed. De lokale geschiedenis is een groot thema bij de erfgoedorganisaties. Maar liefst 72% van de erfgoedorganisaties typeert zich als een organisatie die vanuit dit thema werkt. Vrijwilligers zijn vooral bezig met het ontvangen en rondleiden van bezoekers (70%), educatie en het overbrengen van kennis (69%), archiveren of registreren van erfgoed (66%) en/of met publieksbereik (65%).

Motivaties, drijfveren en ondersteuningsbehoefte

Wanneer erfgoedorganisaties wordt gevraagd waarom de vrijwilligers binnen hun organisaties werken met erfgoed, is de voornaamste reden dat zij het erfgoed door willen geven aan volgende generaties. Ook het vertellen en bewaren van het historische verhaal wordt als belangrijke motivatie genoemd door bijna driekwart van de erfgoedorganisaties. Ook het sociale aspect is belangrijk. Ongeveer de helft van de organisaties geeft aan dat zij vooral behoefte heeft aan meer vrijwilligers (53%) en aan het vergroten van publieksbereik (50%). De volledige resultaten van het deelonderzoek in Gelderland zijn te vinden via onderstaande button.