Serie schadefactoren – Deel 4

Binnen het vakgebied beheer en behoud kennen we tien schadefactoren: fysieke krachten, diefstal en vandalisme, brand, water, ongedierte en schimmels, verontreiniging, licht en straling, verkeerde temperatuur, verkeerde luchtvochtigheid en informatieverlies. Alle risico’s op schade in de erfgoedsector zijn onder deze tien schadefactoren te verdelen. Preventieve conservering is erop gericht om deze schadefactoren te voorkomen. In een serie behandelen we telkens een van deze schadefactoren.

Deel 4: Verontreiniging 

Door: Jurian van Aerssen

Stof bestaat uit kleine deeltjes uit elkaar gevallen materie, vaak van organisch materiaal. De reden dat stof zo ongewenst is binnen een collectie, is omdat het samen met andere factoren, zoals hoge luchtvochtigheid of ongedierte tot meer schade kan leiden. Stof is namelijk hygroscopisch, het trekt vocht aan. Hierdoor kunnen chemische reacties plaatsvinden op het object, zoals het corroderen van metalen. Verder kan stof als voedingsbron fungeren voor insecten en schimmels. En waar net neergestreken stof nog eenvoudig te verwijderen is, kan stof, wat langdurig op een object ligt, hard worden en zich aan het oppervlak hechten. Het is daarom een belangrijke taak om de collectie stofvrij te houden.

Het stofvrij houden van objecten kan door deze in passende zuurvrije dozen of achter een Tyvek gordijn op te bergen. Dit is beter dan regelmatig de objecten zelf schoonmaken, want iedere handeling die wordt uitgevoerd aan het object, geeft extra risico op schade. Bovendien slijt het oppervlak door poetsen of schoonmaken.

Onder verontreiniging wordt ook vuil verstaan. Dit kan afkomstig zijn van voedsel, vieze handen, zweet, roet, rook of resten schoonmaakmiddel. Het wordt sterk afgeraden om in de buurt van collectie te eten of met ongewassen handen of vuile handschoenen objecten vast te nemen.

Werkt u in een stoffige omgeving? Dan wordt het aangeraden om met een mondkapje te werken. Stof kan fijnstof, schimmels, pollen of ander materiaal bevatten wat slecht kan zijn voor de gezondheid. Bij constante blootstelling aan stof kan iemand zelfs een stofallergie ontwikkelen.

Wat doen wij?
Erfgoed Gelderland biedt een Beheer en Behoud cursus aan. Tijdens deze cursus wordt onder andere behandeld hoe u preventief kunt optreden tegen schade door verontreiniging. Of contacteer uw museumconsulent op het gebied van beheer en behoud en maak een risicoanalyse om deze schadefactor te voorkomen.

Afbeelding: Stoffige handschoenen kunnen stof en vuil overdragen aan een object