Serie schadefactoren – Deel 2

Binnen het vakgebied beheer en behoud kennen we tien schadefactoren: fysieke krachten, diefstal en vandalisme, brand, water, ongedierte en schimmels, verontreiniging, licht en straling, verkeerde temperatuur, verkeerde luchtvochtigheid en informatieverlies. Alle risico’s op schade in de erfgoedsector zijn onder deze tien schadefactoren te verdelen. Preventieve conservering is erop gericht om deze schadefactoren te voorkomen. In een serie behandelen we telkens een van deze schadefactoren.

Deel 2: Fysieke krachten

Door: Jurian van Aerssen

Schade door fysieke krachten wordt veroorzaakt door vallen, verkeerd behandelen, verkeerd hanteren, verkeerd verpakken of verkeerd transporteren. Ook door vandalisme zijn kunstwerken beschadigd geraakt. Vaak ontstaat schade snel en plotseling, maar soms kom je objecten tegen die door de jaren heen verkeerd gehanteerd of schoongemaakt zijn. Deze objecten zijn vervaagd, bekrast of gedeukt. Dit gebeurt veel bij zilveren objecten: door het poetsen ervan wordt iedere keer een laagje zilver weggepoetst. In de loop van de tijd is een gravure bijvoorbeeld niet meer zichtbaar. 

Er zijn verschillende preventieve maatregelen om schade door fysieke krachten te voorkomen. Voorkomen is namelijk beter dan genezen. Plaats een vitrine om het object, leg vloermarkering aan of maak de opstelling overzichtelijk. Ook in het depot zijn risicoverkleinende maatregelen te nemen. Werk bijvoorbeeld altijd boven een tafel: als het object een keer valt, valt het niet van grote hoogte. Zorg ervoor dat er in het depot niets op elkaar gestapeld is, zodat een stapel niet om kan vallen en objecten niet tegen elkaar aanwrijven. Houd de ruimte waarin gewerkt wordt opgeruimd en schoon, zodat niemand kan struikelen. Tijdens transport is het risico op schade door fysieke krachten hoog. Daarom is het noodzaak om voortijdig je route te plannen en goede verpakkingsmaterialen te regelen. Vaak zijn het eenvoudige maatregelen waarmee je het risico op schade door fysieke krachten verkleint.

Wat doen wij?
Schade door fysieke krachten is natuurlijk zeer vervelend en daarom is het goed om na te gaan wat u kunt doen om deze schade zoveel mogelijk te voorkomen. Erfgoed Gelderland biedt een cursus Beheer en Behoud aan. Tijdens deze cursus komt onder andere aan bod hoe je preventief kan optreden tegen schade door fysieke krachten. Ook kunt u voor advies contact opnemen met uw museumconsulent of de coördinator Collectiewacht.

Afbeelding: Porseleinen bord beschadigd door verkeerde verpakkingsmethode