Serie schadefactoren – Deel 6

Binnen het vakgebied beheer en behoud kennen we tien schadefactoren: fysieke krachten, diefstal en vandalisme, brand, water, ongedierte en schimmels, verontreiniging, licht en straling, verkeerde temperatuur, verkeerde luchtvochtigheid en informatieverlies. Alle risico’s op schade in de erfgoedsector zijn onder deze tien schadefactoren te verdelen. Preventieve conservering is erop gericht om deze schadefactoren te voorkomen. In een serie behandelen we telkens een van deze schadefactoren.

Deel 6: Brand

Brand in een museum kan grote schade aanrichten aan een collectie en het gebouw. Brand-, en daarbij vaak bluswaterschade, zorgen veelal voor niet te herstellen schade aan objecten. Als een object is aangetast door brand, is er in de meeste gevallen sprake van totaal verlies. Zelfs als brand zich elders in het gebouw bevindt, kan rook objecten flink aantasten. Een onderdeel van rook is roet. Roet kan een chemische reactie aangaan met het object, wat onherstelbare schade kan veroorzaken.

Het risico dat brand uitbreekt binnen een museum is klein, maar de impact kan erg groot zijn. Er zijn verschillende risicobronnen binnen een instelling waarnaar gekeken kan worden, zoals installaties, bedrading en verlichting, maar ook onveilig werken bij renovaties, lassen of roken. Buiten de instellingen moet men denken aan naburige brand, blikseminslag of brandstichting. Met de komende feestdagen in het verschiet, let extra op met kaarsen en andere kerstverlichting.

Als erfgoedinstelling is het belangrijk om een calamiteitenplan te hebben. Als het personeel weet wat zij moeten doen en getraind is, kan er snel en effectief worden gereageerd op brand. Detectie speelt hierbij ook een belangrijke rol, bijvoorbeeld door een handmelder of door een melder die bij hitte, rook, vlammen of gassen een geluidsalarm afgeeft. Het beperken en bestrijden van brand kan op verschillende manieren worden gedaan. Om zo min mogelijk nevenschade te veroorzaken aan de collectie, kan het beste gekozen worden voor biologisch afbreekbare schuimblussers. Maar  veiligheid gaat voor alles; zorg er altijd eerst voor dat bezoekers en medewerkers in veiligheid worden gesteld.

Wat doen wij?
Erfgoed Gelderland biedt een Beheer en Behoud cursus aan. Tijdens deze cursus wordt onder andere behandeld hoe je preventief kan optreden tegen schade door brand. Of contacteer uw museumconsulent voor beheer en behoud en vraag naar de opzet voor een calamiteitenplan. Hier kunt u het brandschadewiel downloaden.

Foto: brand in bibliotheek van hertogin Anna Amalia te Weimar @Depotwijzer.be